Прощание с автором проекта «жизнь-малина» Никитой Мелкозеровым прошло 30 декабря в Варшаве. Несмотря на ветреную и снежную погоду, у ритуального зала приходского кладбища в районе Служев собралось около 300 человек, в пиковые моменты очередь растягивалась до нескольких сотен метров. Семья Никиты попросила журналистов не вести фото- и видеосъемку в помещении для прощания. «Зеркало» поговорило с известными и не только беларусами, пришедшими провести Никиту Мелкозерова в последний путь.
Николай Халезин, арт-директор Беларусского свободного театра
— Мы близкие друзья, я не мог сюда не приехать. За последнее время это самая большая потеря. Сложно, очень сложно. Дело даже не в возрасте Никиты, а в том, что это человек, всегда находивший смыслы, которые потом начинали доминировать. Он был в этом непревзойден. Это единственный человек, о ком очень легко говорить, потому что он лучше тебя. Мне очень легко объясняться ему в любви.
Это очень тяжелая история, она не поддается рацио, она вне системы. Это человек, который делал ходы, опережавшие время.
Сколько бы мы ни говорили с ним — а я по телефону вообще не разговариваю, но с ним мы созванивались, — это всегда был разговор о смыслах. Это дико редкий случай, потому что сейчас люди говорят о каких-то сиюминутных делах, а Никита всегда говорил о чем-то важном. Поэтому мы цеплялись друг за друга, за эти важные размышления о том, как этот мир развивается, почему нам в нем не всегда находится место и почему нам пытаются объяснить, что мы не можем его поменять. Но он это делал.
Я думаю, что это самая чудовищная смерть за последние годы, которая всех просто разрывает. Я вижу, как сейчас все переживают, как это ужасно сегодня. Я не встретил еще человека, который бы проигнорировал этот уход из жизни. И эти люди относятся к совершенно разным поколениям, что тоже уникально.
Ольга (имя изменено), беларуска из Варшавы
— Я посчитала своей обязанностью и долгом прийти сюда, чтобы принести Никите цветы и попрощаться с ним. Потому что он сделал очень много для Беларуси и для нас — всех тех, кто, как и он, потеряли свой дом, но никогда о нем не забудут. В том числе благодаря Никите я всегда буду помнить о том, откуда я, какая моя история.
Всегда грустно, когда умирают хорошие люди. Вдвойне грустно, когда умирают молодые. От смерти Никиты Мелкозерова моя грусть безгранична, потому что он еще так много мог сделать. Но я уверена, что его наследие в виде архива в YouTube вдохновит еще огромное количество людей, которые благодаря Никите узнают, какая клевая у нас страна и насколько крутые люди в ней живут.
Павел Латушка, былы міністр культуры і дыпламат, намеснік кіраўніцы Аб’яднанага пераходнага кабінета
— Наша апошняе інтэрв'ю было супярэчлівым і складаным. Але дарэчным. Мікіта быў неабыякавым чалавекам. А калі чалавек неабыякавы, значыцца, гэта напэўна асоба. І Мікіта быў асобай. Я схіляю галаву перад тым, што ён перайшоў на беларускасць.
Кожны дзень — гэта выклік, і сёння выклік у тым, што мы страцілі такога чалавека, асобу. Гэта цяжкі дзень. Мікіта Мелказёраў застанецца на небасхіле сярод зорак вольнай Беларусі.
— Вы часта даяце інтэрв'ю. Якім быў Мікіта як інтэрв'юер?
— Вельмі глыбокі, вельмі пранікнёны і шчыры ў сваіх пытаннях. Гэта былі даволі складаныя інтэрв'ю, але, мне здаецца, у гэтым роля журналіста. І ён выконваў яе выдатна.
Сяргей Падсасонны, журналіст
— Падаецца, ніхто столькі не зрабіў для прасоўвання беларускіх людзей у Беларусі і па-за ёй, як Мікіта. Гэта чалавек, які мог бы выбраць зусім іншае, але ён абраў не камфорт, а беларускую справу, беларускіх людзей, беларускую мову, культуру і асвету.
Мы павінны памятаць тое, што зрабіў гэты чалавек. Жыццё было малінай, і смерць у Мікіты таксама — маліна, бо ён застанецца вечна маладым, прыгожым, разумным і на самым узлёце.
Дзяніс Кучынскі, дыпламатычны дарадца Святланы Ціханоўскай
— Мікіта мне запомніўся сваёй шчырасцю. Гэта чалавек, які і ў тэлекамеры, і ў жыцці быў заўсёды шчырым. Ён быў сапраўдным асветнікам. Я заўжды захапляўся ягонай цікаўнасцю да ўсяго. І ўсяму вучыўся ў яго. Ён заўсёды быў максімалістам: і на футбольным полі, і ў працы, і ў жыцці. І гэта, канечне, натхняла.
Мець такога сябра і згубіць яго цяпер — гэта, канечне, вельмі балюча. Але гэта таксама і страта для ўсёй Беларусі. Яго любяць розныя пакаленні людзей, незалежна ад іх веку. Таму сапраўды гэта чалавек-эпоха. Але сёння мне вельмі балюча проста на персанальным узроўні губляць сябра.
— Якія ў вас былі адчуванні пасля інтэрв'ю з Мікітам?
— Класныя. Пасля размовы было зразумела, што я пагутарыў з сябрам, але і з прафесіяналам сваёй справы. Чалавекам, які ўсё ведае, рыхтуецца, які капае. Гэта было задавальненнем — і ад самога інтэрв'ю, і ад ягонага прафесіяналізму як журналіста.
Крысціна Дробыш, былая акторка Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы
— Я давала інтэрв'ю Мікіту і таксама была сярод людзей, да якіх ён часам звяртаўся, каб спытаць што-небудзь пра іншых калег. Гэта заўсёды было інкогніта.
Мне было з ім вельмі лёгка размаўляць. Не скажу, што мы былі блізкімі сябрамі, але мы добрыя знаёмыя, якія часам маглі перапісвацца па справе. Ён быў вельмі лёгкі, вельмі пазітыўны чалавек. Ён быў Чалавекам. Вельмі чалавечым чалавекам, як бы гэта ні гучала.
Я ехала сюды і не магла растлумачыць сабе, куды я еду, навошта. І вось я стаю цяпер тут, і гэта проста не ўкладваецца ў галаве ніякім чынам. Не ведаю. Я спадзяюся, што там яму будзе добра.
Хаця вось мы гаварылі ў чарзе — хачу заўважыць, што яна тут вялікая, — і па дарозе казалі, што [Мікіта] сабраў-такі ўсіх лепшых людзей горада. І тое, што часам вызірае сонейка, — у гэтым ёсць штосьці сімвалічнае. Хочаш вер у гэта, ці не.
Егор (имя изменено), беларус из Вроцлава
— Я приехал из другого города, специально отпросился для этого с работы. Потому что не мог иначе. Мы не были лично знакомы с Никитой, но я не пропускал почти ни одного выпуска его программ на YouTube.
Для меня «жизнь-малина» стала практически ритуалом. Еще недавно говорил друзьям, что в шутку собираюсь отправить Мелкозерову письмо с требованием перейти на еженедельный формат выпусков. Теперь уже никогда не увижу новых. Это очень грустно. Но я надеюсь, что кто-то поднимет флаг Никиты и продолжит его дело.
Валер Кавалеўскі, былы дыпламат, дырэктар Агенцтва еўраатлантычнага супрацоўніцтва
— Мікіта запомніўся мне сваёй вельмі яркай натурай, харызмай. Тым, што ён стаў папулярызатарам гісторыі, нашай мовы, стаўлення да саміх сябе. У ім былі цікавыя супярэчнасці: ён быў вельмі народным, але пры гэтым быў арыстакратам па сваім стаўленні да людзей, да нашай краіны, да сваёй справы. Па выглядзе ён быў брутальным, але насамрэч апынуўся вельмі цёплым, мяккім чалавекам, вельмі добрым сябрам для многіх.
Пры гэтай сваёй «народнасці» ён таксама быў часткай новай беларускай эліты, якая шмат зрабіла, фактычна сфарміравала новы падмурак для нашай краіны — інтэлектуальны, культурны, харызматычны. Гэта вельмі важна для таго, каб мы самі ў сябе паверылі: што мы прыгожыя, прывабныя, цікавыя, упэўненыя ў сабе, што мы можам шмат чаго дасягаць.
Так, гэта наша новая эліта, і вельмі сумна страчваць такую важную яе частку. Але я спадзяюся, што тое, што зрабіў Мікіта за гэты час, стане падмуркам для чагосьці новага. Людзі будуць спасылацца на яго, вывучаць яго думкі, справы, бо гэта вельмі шмат каго зачапіла. Такая народная рэакцыя на яго сыход вельмі шмат пра што гаворыць.
Алена (імя змененае), беларуска з Варшавы
— Я беларуска, таму сёння я тут. У тым ліку дзякуючы праграмам Мікіты я з вамі цяпер размаўляю па-беларуску. Ён мяне на гэта натхніў сваім прыкладам. Асабіста мы не былі знаёмыя, таму для мяне было вельмі важна трапіць сюды, каб аддзячыць яму хоць бы такім чынам. Бачыце, як шмат людей побач. Гэта чалавек, які нас яднаў. Спадзяюся, беларусы яго не падвядуць, і мы заўсёды будзем разам, асабліва ў такія змрочныя моманты, як сёння.
Сцяпан Пуціла, галоўны рэдактар NEXTA
— Нягледзячы на тое, што праект «жыццё-маліна» існаваў ужо некалькі гадоў, мы з Мікітам запісаліся толькі ў верасні, бо заўжды не было часу. Але паспелі.
Ён сапраўдны прафесіянал сваёй справы. Тыя пытанні, якія ён задаваў, не былі ўзятыя з ChatGPT, як цяпер шмат хто робіць. Ён сапраўды ўнікліва і глыбока капаў, за якую б тэму ні браўся. Вельмі шкада, што зараз яго няма з намі. На жаль.
Мацвей Купрэйчык, прадстаўнік BELPOL
— Гэта вялікая страта для беларускага народа. Мікіта быў вельмі годным чалавекам, які даў нашай Бацькаўшчыне, нашаму народу вельмі шмат. Гонар і годнасць.
Мы працавалі разам: дапамагалі падрыхтаваць пытанні да інтэрв'ю, спраўджалі гасцей і гэтак далей. Было вельмі шмат цікавага, добрага. Але хай ён нас чакае доўга.
